یکی از روش‌های درمانی برای مواقعی که یکی از اخلاط بدن از تعادل خارج می‌شود، انجام فصد است. فصد در واقع یک شکاف کوچک در دیواره رگ است که در قدیم به وسیله تیغ(رگ‌زنی) انجام میگرفته است، درنتیجه اخلاط فاسد از بدن خارج می‌شوند. این روش درمانی در طب سنتی برای متعادل کردن اخلاط بدن و خروج سریع مواد زائد و خون غلیظ به بدن کمک می‌کند.
احتمالا بیشتر افراد با روش‌های درمانی دیگر طب سنتی مانند حجامت و بادکش بیشتر آشنا هستند که چه مواقعی استفاده می‌شوند ولی نسبت به فصد اطلاعات کافی ندارند یا به نوعی این روش ناشناخته است. فصد خون امروزه در کنار استفاده سنتی در کلینیک‌های پزشکی هم انجام می‌شود. برای این‌که با این روش درمانی و کاربرد یا حتی پیامدهای آن بیشتر مطلع شوید، همراه ما باشید و این محتوا کاربردی را از دست ندهید.
نگاهی به تاریخچه فصد
استفاده از فصد به دوران مصر باستان، یونان و روم بازمی‌گردد. در گذشته تخلیه خون یکی از روش‌های تاثیرگذار در درمان بیماری‌ها به شمار می‌رفت که معمولا با یک تیغ انجام می‌گرفت. یونانیان در قرن 5 سعی کردند از فصد به عنوان یک روش درمان در پزشکی استفاده کنند و همین کار باعث گسترش فصد در دیگر شهرهای پیشرفته شد.
طبق شواهد بدست آمده استفاده از فصد در آمریکا به قرن 18 برمی‌گردد که توسط مسافران به این کشور آمد. در آن زمان معمولا وسیله‌های نوک تیز را در رگ‌های قسمت‌های مختلف بدن فرو می‌کردند و در حد چهار پیمانه خون از بدن خارج می‌کردند.
نگاهی به فصد خون
طب سنتی قدیم و حتی جدید علت بسیاری از بیماری‌ها را بهم خوردن تعادل اخلاط چهارگانه بدن می‌دانند. برهمین اساس زمانی که فرد بیمار می‌شود نشان دهنده افزایش یکی از اخلاط در بدن است. یکی از روش‌های درمانی که در قدیم زیاد استفاده می‌کردند، رگ‌زنی بود. فصد در واقع یک نوع روش خونگیری است که با شکاف یا سوراخی که در جداره رگ ایجاد می‌کنند خون را از بدن خارج می‌کنند. این روش دو هدف مهم دارد که در مرحله اول از حجم خون بیمار به خاطر کم کردن غلظت خون کم می‌کند و در مرحله بعد انحراف مسیر خون برای رفع مشکل یا درمان بیماری است. طب سنتی این باور را دارد که این کار در مواقعی که فرد غلبه سودا دارد و بسیاری از سموم و مواد زائد در خون رسوب کرده‌اند، بسیار مفید است زیرا سموم از بدن دفع می‌شوند.
روش انجام رگ‌زنی
همان‌طور که در قسمت‌های قبل اشاره کردیم رگ‌زنی در قدیم با استفاده از یک تیغ یا نیشتر انجام میگرفته است و پزشک هر نقطه از بدن را که تشخیص می‌داد، عمل رگ‌زدن را با وسیله انجام می‌داد. امروزه این روش درمانی با پیشرفت تجهیزات پزشکی تغییراتی کرده است. همچنین علاوه بر پزشکان طب سنتی سایر پزشکان هم از فصد درمانی به عنوان یک روش درمانی استفاده می‌کنند.
در این شیوه درمانی ابتدا روش کار را برای بیمار توضیح می‌دهند و بعد فشارخون او را بررسی می‌کنند. در مرحله بعد پزشک در مورد داروهای مصرفی بیمار سوال می‌کند و بعد معاینه اولیه از یک سوزن برای وارد کردن کانول به داخل رگ استفاده می‌کند. همین‌طور از یک باند برای ثابت نگهداشتن سوزن روی دست فرد استفاده می‌کنند و دور دست فرد می‌بندد.
یک کیسه به کانول وصل است که برای جمع‌آوری خون گرفته شده، استفاده می‌شود. فصد خون با تیغ هم هنوز انجام می‌شود ولی ابتدا جای مورد نظر را با ماده بی‌حسی آماده می‌کنند و بعد دستیار پزشک با تیغ بیستوری استریل یک شکاف کوچک اندازه 2 تا 3 میلی‌متر در رگ ایجاد می‌کند. درنتیجه با شگردهای خاصی خونریزی رخ می‌دهد. در کل عمل رگ‌زنی اگر زیر نظر یک پزشک ماهر انجام شود، عوارض و درد خاصی ندارد.
فصد خون برای چه کسانی مناسب است؟
این عمل برای افراد گرم مزاجی که خصوصیات زیر را دارند:
- رویش زیاد مو
- رگ‌های متورم
- چشم و لب درشت
- استخوان‌بندی درشت
چه کسانی نباید انجام دهند؟
- افراد سالمند
- کودکان
- بیماران عفونی
- بیماران مبتلا به کم‌خونی یا اختلالات خونی
- افراد چاق
- سکنان مناطق سردسیر
- افراد مبتلا به بی‌اشتهایی
- بیماران مبتلا به ضعف معده و کبد
تذکر: کسانی که دچار سستی و ضعف بدن هستند برای عمل فصد خون مناسب نیستند.
محل انجام
عمل رگ‌زنی در 64 ناحیه قابل انجام است که هر کدام برای یک بیماری خاص است که به روشی خاص هم باید خونگیری انجام شود. در کل فصد را در جاهای مختلف بدن می‌توان انجام داد. رایج‌ترین نواحی که این عمل در آنجا قابل انجام است مانند دست راست، دست چپ، پا، صورت، زیر زبان، گوش و بینی است.
نکات تکمیلی برای انجام فصد
- بیمار خون بسیار داشته باشد(دموی باشد).
- در فصل بهار انجام شود اما پاییز و اواخر اسفند هم خوب است.
- مزاج بیمار سرد و بسیار خشک نباشد.
- در چندین مرحله خون گرفته شود.
- تیغ زدن به صورت مورب برای کسانی مناسب است که 1 یا 2 بار در روز این عمل را انجام می‌دهند.
- کسانی که مزاج سودایی دارد به فصدهای پی در پی نیاز دارند.
- کسانی که مزاج صفراوی دارند برای رگ‌زنی مناسب نیستند.
- اگر قبل فصد اسهال، استفراغ و تعریق زیاد دارید، فصد انجام ندهید.
فواید انجام فصد
پزشکان زیادی معتقدند با انجام عمل رگ‌زنی از خیلی از مشکلاتی که در بدن نهفته است می‌توان رها شد و در کنار آن فواید بسیاری دارد که ما به برخی از مهمترین‌ها اشاره می‌کنیم:
- بیماران قلبی
- بیماران کبدی
- متعادل کردن سطح آهن
- بیماری‌های خاص
- افراد دارای فشارخون بالا
- کاهش کلسترول خون
- انواع آرتروز
- سردرد و میگرن
- افراد مبتلا به پلیسایتمی
- بوی بد دهان
- برای دیسک کمر
- رفع بواسیر
- برای گرفتگی صدا
- مشکلات پوستی
- مشکلات زنان
تفاوت فصد و حجامت
در حجامت خون را بعد از بادکش گذاشتن توسط تیغ زدن از بدن خارج می‌کنند و درشت مولکول‌هایی که توسط بادکش در آن محل جمع می‌شوند از بدن خارج می‌شوند. در صورتی که در فصد خون از طریق رگ از بدن خارج می‌شود و مواقع اضطراری این عمل توصیه می‌شود.
دلایل انتخاب فصد درمانی
این روش درمانی چون به مصرف دارو نیاز ندارد سریع انجام می‌شود و کمترین عوارض جانبی را دارد. همچنین باعث کاهش گلبول‌قرمز خون می‌شود ولی تغییری در تعداد گلبول سفید ایجاد نمی‌کند. زمانی که این عمل را تکرار می‌کنید سطح گلبول‌های قرمز به تعادل می‌رسد و پمپاژ قلب بهتر می‌شود.
تذکر:
- افراد پلیسایتمی کسانی هستند که میزان گلبول‌قرمز در آن‌ها زیاد است و منجر به غلظت خون می‌شود. در نتیجه جریان خون در رگ‌های کوچک با مشکل روبه‌‌رو می‌شود و سبب لخته شدن خون یا سکته مغزی می‌شود.
- سطح بالای آهن در بدن باعث مشکلاتی مانند دیابت، آسیب‌های کبدی، ناباروری و ناتوانی جنسی در مردان می‌شود.
توصیه‌هایی برای قبل از فصد خون
- بهترین زمان برای انجام فصد صبح تا ظهر است.
- 24 ساعت قبل از عمل رگ‌زنی از رابطه جنسی پرهیز شود.
- 120 ساعت قبل از فصد دویدن و ورزش کردن ممنوع است.
- بهتر است 3 روز قبل از انجام فصد پرخوری نکنید و از غذاهای سودازا مانند کله‌پاچه، سوسیس و کالباس پرهیز کنید.
- از 12 ساعت قبل از رگ‌زنی از مصرف سیگار و قلیان پرهیز کنید . همچنین نوشیدنی‌های حاوی الکل را هم مصرف نکنید.
- اگر بیماری دارید و دارو مصرف می‌کنید، لیست داروهای مصرفی را به پزشک بدهید.
- خوب است 2 ساعت قبل از فصد خوراک‌هایی با طبع گرم مانند نان و عسل(ارده) یا شیره میل کنید تا انرژی کافی در بدن ایجاد شود.
اقداماتی برای بعد از فصد خون
- دست خود را تا 8 ساعت بعد از فصد خم و راست نکنید.
- برای کاهش درد محل فصد از کمپرس گرم یا روغن میخک استفاده کنید.
- در صورت خونریزی یک قطعه گاز استریل یا پارچه تمیز روی محل قرار دهید و با دست دیگر 20 دقیقه محکم فشار دهید.
- تا 24 ساعت پانسمان را عوض نکنید ولی بعداز این زمان شستشو با آب مانعی ندارد.
- غذاهای سنگین و چرب بعد از فصد نخورید.
- بعد از رگ‌زنی پیاده‌روی نروید.
- غذاها، میوه و ادویه‌جات بسیار گرم یا بسیار سرد مضر است ولی غذاهای معتدل مانند خورشت قیمه، خورشت کرفس، سوپ جو، شیر برنج خوب است. همچنین میوه‌هایی مانند سیب و گلابی و مصرف سنکنجبین خوب است.
- تا 48 ساعت بعداز رگ‌زنی تخم‌مرغ نباید مصرف شود.
- غذاهای تند و تیز، شور و ترش تا 24 ساعت نباید مصرف کرد.
- در صورت عطش و خشکی دهان ماء الشعیر را هر 8 ساعت مصرف کنید.
- لبنیات و ماهی را تا 24 ساعت مصرف نکنید.