دیواندَره مرکز شهرستان دیواندره در استان کردستان در غرب ایران است.
این شهر را از طرفی رشته کوه‌های چهل‌چشمه، هوازو، دشت سارال و از طرفی دیگر منطقه‌های بیجار گروس و تیلکو آن را احاطه کرده‌اند. غارکرفتو با فاصله ۷۰ کیلومتر در شمال غربی شهرستان دیواندره قرار دارد که نمونه‌ای بارز از دوران زندگی پیشینیان مردمان کورد در این منطقه می‌باشد. از مناطق دیدنی دیواندره منطقه چهل چشمه و سارال می‌باشد که هر سال در خرداد ماه جمعیت زیادی از مردم کردستان و ایران و حتی گردشگران خارجی را به سوی خود می‌کشد. سد سیاه زاغ از سدهای استان کردستان ایران است که در نزدیکی شهر دیواندره واقع شده‌است.[۴]
در این شهر زبان فارسی به عنوان زبان آموزش و نوشتار رسمی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وجه تسمیه
- دیواندره از دو کلمه دیوان + دره تشکیل شده‌است، دیوان یعنی جایگاه و محل قانون، عدالت و جای حل اختلافات و چون این دیوان خانه معروف گشته‌است.[نیازمند منبع]
- دیواندره می‌تواند همچون کلمه دێولان که شهری نزدیک به آن است از کلمه باستانی دیو به معنای خدا ساخته شده باشد؛ یعنی دره خدایان. [نیازمند منبع]
زبان و لهجه مردم شهرستان دیواندره
- مردم دیواندره به زبان کردی و با لهجه‌های سورانی و اردلانی صحبت می‌کنند. برای نمونه اهالی روستاهای بخش سارال (مانند روستاهای درویان، کول، زردک، دوزخدره و غیره) و چهل چشمه (مانند روستاهای شریف‌آباد، آلیجان، بست و غیره) و حتی قسمتی از بخش اوباتو (مانند روستاهای مران سفلی و علیا، علی‌آباد مران، حسین‌آباد مران، خاکی بیگ سفلی و علیا و غیره) با لهجه سورانی صحبت نموده و در مقابل اهالی روستاهای بخش مرکزی (مانند روستاهای دباغ، دربند، دالان، آغاجری، نساره و غیره) با لهجه اردلانی (با زیرلهجه دیواندره ای) صحبت می‌کنند؛ بنابراین شهرستان دیواندره پذیرای این دو لهجه بوده و نمی‌توان آن را تنها در قالب یک لهجه خاص معرفی نمود .[نیازمند منبع]
آب و هوا
بنا بر طبقه بندیهای جغرافیایی شهرستان دیواندره در مناطق کوهستانی طبقه‌بندی می‌شود. وجود کوه‌هایی مانند «هوازو»، «تاله سوار» و «شیخ شرف» در نزدیکی شهر و قلل مرتفع رشته کوه چهل چشمه در سطح شهرستان؛ باعث شده‌است تا زمستانهایی سرد، تابستانهای معتدل و بهاری بارانی و دلپذیر داشته باشد. [نیازمند منبع]
اماکن گردشگری
- منطقه سارال
- چهل چشمه
- غارکرفتو
- هه وازو (واقع در روستای تبریزخاتون)
- سد سیاه زاغ -رودخانه‌های دیواندره
رودخانه قزل اوزن رودخانه سیروان کوچک رود دیواندره که نهایتاً به قزل اوزن متصل و به دریای خزر می‌ریزد و سرچشمه رود زرینه رود و سیمینه رود که به دریاچه ارومیه مختوم می‌گردد از این شهرستان نشات می‌گیرد کوه‌های متمایز و منحصر بفرد چهل چشمه خط تقسیم آب سه مخزن بزرگ کشور شامل دریای خزر خلیج فارس و دریاچه ارومیه می‌باشد و از این نظر در کل کشور منحصر به فرد است کوه‌های دیواندره کوه‌های بکر و دست نخوردهو با پوشش گیاهی منحصر به فرد در کل کشور که تفرج گاه‌های دلپذیر و خنک خصوصاً در اردیبهشت و خرداد ماه هستند شامل کوه زلیخا کوه مسجد میرزا کوه شاه نشین کوه شیخ شرف کوه حاج سید کوه تاله سوار کوه هوازو کوه‌های منطقه سارال ک زیستگاه بسیاری از جانداران و پرنده گان این منطقه است صنعت و معدن
صنعت تولید و معادن دیواندره یک صنعت نوپا و نوین و باسابقه کم ولی پرقدرت با نیروی جوان بومی مسیر خود را درحال حرکت است.
که با ایجاد اولین شهرک صنعتی در دیواندره به تازگی و نیز وجود کارگاه‌های صنعتی مختلف انشا الله شاهد توسعه صنایع مختلف و تولیدات باکیفیت و نامدار در بازارهای کشور در این شهرستان خواهیم بود.
